Nagroda Nobla przyznawana jest od 1901 roku. Ufundował ją Alfred Nobel, szwedzki przedsiębiorca i wynalazca dynamitu, który niemal cały ogromny majątek postanowił przeznaczyć na – jak sam pisał – „najważniejsze i najbardziej przełomowe odkrycia lub opracowania w szerokim zakresie wiedzy i postępu”.
Laureaci otrzymują złoty medal z wizerunkiem fundatora nagrody, kaligrafowany dyplom oraz – od 2023 r. – nagrodę pieniężną w postaci 11 mln koron szwedzkich (4,2 mln zł). O wyróżnieniach decydują komitety złożone z naukowców i autorytetów. Dokonują tego na podstawie nadesłanych nominacji. Wskazane przez Nobla kryterium wyboru to odkrycia i osiągnięcia przynoszące ludzkości największe korzyści. Nominacje i dokumenty dotyczące wyboru pozostają tajne przez 50 lat.
Laureatami Nagrody Nobla z fizyki w 2023 r. zostali: Pierre Agostini, Ferenc Krausz i Anne L’Huiller za eksperymenty, które umożliwiły generowanie attosekundowych impulsów światła do badania ruchu elektronów w atomach i molekułach.
Laureaci Nagrody Nobla 2024
We wtorek o godz. 11:45 Komitet Królewskiej Szwedzkiej Akademii Nauk ogłosił laureatów Nagrody Nobla 2024 w dziedzinie fizyki. Otrzymali ją Amerykanin John J. Hopfield i Kanadyjczyk Geoffrey E. Hinton „za fundamentalne odkrycia i wynalazki, umożliwiające uczenie maszynowe z wykorzystaniem sztucznych sieci neuronowych”.
Uczeni rozwinęli metody, które dziś stanowią podstawę uczenia się sztucznych sieci neuronowych. Dzięki temu możliwe jest m.in. opracowywanie materiałów o specyficznych właściwościach.
John Hopfield skonstruował pamięć skojarzeniową (asocjacyjną), która jest w stanie przechowywać i rekonstruować obrazy oraz inne rodzaje wzorców. Geoffrey Hinton wynalazł metodę, która może samodzielnie znajdować pewne właściwości w danych i dzięki temu wykonywać zadania, takie jak identyfikowanie konkretnych elementów na obrazach.
Kiedy poznamy kolejnych laureatów?
W środę (9 października) Komitet Królewskiej Szwedzkiej Akademii Nauk ogłosi laureata z chemii. W czwartek (10 października) poznamy laureata Literackiej Nagrody Nobla, a w piątek (11 października) laureata Pokojowej Nagrody Nobla, którego wyłoni pięcioosobowy Norweski Komitet Noblowski. W poniedziałek 14 października ogłoszony zostanie laureat Nagrody Nobla z ekonomii.
